Wat is weerbaarheid? Het begrip kent veel verschillende definities, en het kent veel verschillende aspecten. Als mensen weerbaarheid horen, dan denken mensen aan zelfverdediging. Soms denken mensen aan assertiviteit, opkomen voor jezelf. Soms denken mensen aan grenzen aangeven.
Al deze elementen zitten erin. Maar weerbaarheid is breder dan dat. Het gaat om veerkracht, om omgaan met stress. Seed of Bodhi hanteert de volgende definitie: “Weerbaarheid is het vermogen om door actieve en passieve fysieke en cognitieve handelingen een emotioneel evenwicht te behouden en stress te verminderen.”
Dat is een behoorlijke uitspraak, waar heel veel aspecten in zitten. Het eerste aspect wat hier uitgepakt wordt, is het vermogen. Een vermogen betekent dat het een vaardigheid is, iets wat aangesproken kan worden. Iemand kiest er actief voor om te gaan handelen. Hierbij gaat het dus ook over “Lef”. Durf en mag ik voor mijzelf opkomen?
Het tweede gedeelte bestaat uit “actieve en passieve fysieke en cognitieve handelingen”. Allereerst is er actief en passief. Actief betekent dat je ze bewust moet gaan uitvoeren. Passief is dat ze zonder bewuste inspanning worden uitgevoerd. Een actieve fysieke handeling is bijvoorbeeld weggaan, of een grens aangeven met de stem. Een voorbeeld van een passieve handeling is naar de sportschool gaan, wat het zelfvertrouwen verhoogd. Een actieve cognitieve handeling is de situatie analyseren, of herinterpreteren. Bijvoorbeeld door een situatie als een test van God te beschouwen, of door te bedenken hoe je een probleem kan oplossen. Dit kan beide het emotionele evenwicht herstellen.
En dat brengt ons tot de derde pijler, namelijk een emotioneel evenwicht behouden. Hieruit spreekt dat iemand in eerste instantie al een emotioneel evenwicht bezit. Iemand is rustig, in de zin dat er geen angst wordt ervaren. Zodra er woede, verdriet, of excessieve, haast manische blijdschap wordt ervaren, dan moet iemand proberen om terug te keren naar ontspannen staat. In deze staat kan iemand weloverwogen handelen en keuzes maken.
Tot slot is er het laatste stukje, namelijk stress verminderen. Dit hangt nauw samen met een emotioneel evenwicht. Stress is de natuurlijke reactie van het menselijk lichaam op veranderingen. Er is goede stress en slechte stress. De tweede variant zorgt voor gevoelens van paniek, angst en woede. Dit gebeurt doordat het lichaam zich voorbereid op gevaar. De geest merkt deze voorbereiding op. Dan ontstaat er een interpretatie. Is dit een goede of slechte situatie? Als de geest besluit dat het een slechte situatie is, dan ontstaat er angst. Maar de omgekeerde kant is dat wanneer deze veranderingen worden verminderd, dan wordt de angst ook minder. Door bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen worden deze elementen minder, en kan iemand steviger in de schoenen staan.
Al deze aspecten samen maken de definitie van weerbaarheid! “Weerbaarheid is het vermogen om door actieve en passieve fysieke en cognitieve handelingen een emotioneel evenwicht te behouden en stress te verminderen.”